Tết Nguyên Đán – dịp lễ lớn nhất của người Việt – không chỉ là thời khắc đoàn viên gia đình mà còn là cơ hội để cầu mong một năm mới bình an, tài lộc và thịnh vượng. Những phong tục truyền thống ngày Tết được lưu truyền qua bao thế hệ, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, giúp xua tan điều xui xẻo và đón lấy vận may. Từ việc tiễn ông Táo về trời đến hái lộc đầu xuân, mỗi tập tục là một mảnh ghép văn hóa, phản ánh triết lý sống và niềm tin của người Việt. Trong bối cảnh hiện đại năm 2026, các phong tục này vẫn giữ nguyên giá trị, dù được biến tấu đôi chút để phù hợp với nhịp sống hôm nay. Hãy cùng khám phá 15 phong tục truyền thống giúp rước tài lộc và may mắn cho năm mới, để cảm nhận trọn vẹn tinh thần Tết Việt!
Ý nghĩa của phong tục Tết
Tết Nguyên Đán đánh dấu sự chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, mang ý nghĩa tâm linh về sự làm mới, khởi đầu và cầu mong phú quý. Mỗi phong tục không chỉ là nghi thức mà còn là cách người Việt gửi gắm hy vọng về sức khỏe, hạnh phúc và thành công. Các tập tục như dọn nhà, bày mâm ngũ quả hay xông đất đều được thực hiện cẩn thận, kết hợp với phong thủy để thu hút năng lượng tích cực. Dù xã hội hiện đại có thay đổi, những giá trị này vẫn là sợi dây kết nối thế hệ, giúp Tết trở thành linh hồn của văn hóa Việt.
15 phong tục truyền thống rước tài lộc
1. Tiễn ông Táo về trời
Người mang lời cầu nguyện lên thiên đình
Vào ngày 23 tháng Chạp, mọi gia đình Việt Nam chuẩn bị mâm cỗ cúng ông Công ông Táo – vị thần cai quản bếp núc. Theo truyền thuyết, ông Táo sẽ cưỡi cá chép về trời, báo cáo công việc của gia đình với Ngọc Hoàng, quyết định phúc lộc năm mới. Mâm cỗ thường gồm bánh chưng, thịt heo, cá chép sống và các món truyền thống. Sau lễ cúng, gia đình thả cá chép ra sông, tượng trưng cho việc gửi lời cầu may. Phong tục này không chỉ thể hiện lòng biết ơn mà còn là cách khởi đầu năm mới với hy vọng được phù hộ.
2. Thăm mộ tổ tiên
Kết nối với cội nguồn
Trước Tết, nhiều gia đình đến thăm và dọn dẹp mộ tổ tiên, thường vào những ngày cuối năm âm lịch. Đây là dịp để con cháu bày tỏ lòng thành kính, mời ông bà về ăn Tết cùng gia đình. Việc lau dọn bia mộ, thắp hương và đặt hoa tươi thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”. Phong tục này mang ý nghĩa cầu mong tổ tiên phù hộ cho con cháu sức khỏe và tài lộc trong năm mới.
3. Tống cựu nghinh tân
Xua tan xui xẻo, đón điều may
“Tống cựu nghinh tân” nghĩa là tiễn năm cũ, đón năm mới. Trước Tết, người Việt dọn dẹp nhà cửa kỹ lưỡng, từ lau bàn thờ đến quét sạch mạng nhện, nhằm xóa bỏ những điều không may của năm cũ. Người ta cũng tránh quét nhà trong ba ngày đầu năm để giữ vận may không bị “quét” đi. Việc vứt bỏ đồ cũ, sửa sang nhà cửa hay sơn lại tường cũng giúp làm mới không gian, thu hút năng lượng tích cực.
4. Trưng đào, quất, mai
Biểu tượng của tài lộc và thịnh vượng
Trang trí nhà cửa bằng cây cối là phong tục không thể thiếu. Ở miền Bắc, cành đào đỏ rực tượng trưng cho sự ấm áp, may mắn và sức sống. Miền Nam chuộng cây mai vàng, biểu tượng của tài lộc và phú quý. Cây quất sum suê, trái chín vàng cũng được ưa thích, tượng trưng cho sự sung túc. Những cây này không chỉ làm đẹp không gian mà còn mang ý nghĩa phong thủy, giúp gia đình đón năm mới với niềm vui và hy vọng.
5. Bày mâm ngũ quả
Ngũ hành hòa hợp
Mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết là biểu tượng của sự hài hòa và thịnh vượng. Mỗi vùng miền có cách chọn trái cây khác nhau, nhưng mâm ngũ quả thường gồm năm loại quả với màu sắc đa dạng, đại diện cho ngũ hành (kim, mộc, thủy, hỏa, thổ). Ở miền Bắc, mâm thường có chuối, bưởi, cam, quýt, hồng; miền Nam chuộng mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung. Việc chọn quả tươi, đẹp và sắp xếp cân đối thể hiện lòng thành kính và mong muốn một năm mới đủ đầy.
6. Gói bánh chưng, bánh tét
Gói trọn tình thân
Gói bánh chưng (miền Bắc) hoặc bánh tét (miền Nam) là hoạt động gắn kết gia đình trước Tết. Bánh chưng vuông vắn tượng trưng cho đất, bánh tét hình trụ đại diện cho trời, cả hai đều mang ý nghĩa về sự hài hòa vũ trụ. Được làm từ gạo nếp, đậu xanh, thịt heo và gói trong lá dong, những chiếc bánh này không chỉ là món ăn mà còn là lời cầu chúc cho sự no đủ, đoàn viên. Cả nhà quây quần gói bánh, luộc bánh qua đêm là khoảnh khắc ấm áp khó quên.
7. Dựng cây nêu
Xua đuổi tà ma
Cây nêu – thường là cây tre treo lá cờ, chuông gió và giỏ tre – được dựng trước sân nhà vào những ngày giáp Tết. Theo quan niệm dân gian, cây nêu giúp xua đuổi tà ma, bảo vệ gia đình khỏi điều xấu. Âm thanh chuông gió khi gió thổi được tin là báo hiệu sự hiện diện của thần linh, mang lại bình an. Dù ít phổ biến hơn ở thành phố ngày nay, cây nêu vẫn là nét đẹp truyền thống ở vùng quê.
8. Đón giao thừa
Khoảnh khắc chuyển giao linh thiêng
Giao thừa là thời điểm thiêng liêng nhất, đánh dấu sự chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Các gia đình chuẩn bị mâm cỗ cúng ngoài trời và trong nhà, thường gồm gà luộc, bánh chưng, xôi và rượu. Lễ cúng nhằm tiễn thần năm cũ, đón thần năm mới, cầu mong phù hộ. Nhiều người cũng xem bắn pháo hoa hoặc nghe chuông chùa lúc giao thừa để cảm nhận không khí rộn ràng và hy vọng về một khởi đầu tốt đẹp.
9. Xông đất đầu năm
Người mở đầu vận may
Xông đất (hay xông nhà) là phong tục chọn người đầu tiên bước vào nhà trong năm mới, được tin là ảnh hưởng đến vận mệnh cả năm. Gia chủ thường mời người khỏe mạnh, tính tình vui vẻ, hợp tuổi và mệnh để xông đất, mang theo lời chúc tốt lành. Người xông đất thường mang quà nhỏ như bánh mứt hay phong bao lì xì, tượng trưng cho sự may mắn. Phong tục này thể hiện niềm tin vào sự khởi đầu suôn sẻ.
10. Xuất hành đầu năm
Chọn hướng đi may mắn
Xuất hành là chuyến đi đầu tiên trong năm mới, thường diễn ra vào mùng 1 hoặc mùng 2 Tết. Người Việt chọn giờ hoàng đạo và hướng xuất hành phù hợp với tuổi, mệnh để cầu may mắn. Ví dụ, người tuổi Dần năm 2026 có thể chọn hướng Đông Bắc để xuất hành. Nhiều người đi chùa, thăm họ hàng hoặc dạo chơi để khởi đầu năm mới với tâm trạng vui vẻ, hy vọng cả năm thuận lợi.
11. Lì xì, chúc thọ đầu năm
Trao may mắn và kính trọng
Lì xì là phong tục trao phong bao đỏ chứa tiền cho trẻ em và người già, tượng trưng cho lời chúc may mắn, sức khỏe và thịnh vượng. Số tiền thường là số chẵn, như 50.000 hoặc 100.000 đồng, để mang ý nghĩa tốt lành. Chúc thọ là lời chúc sức khỏe, trường thọ dành cho ông bà, thường kèm quà tặng như bánh mứt hay trà. Cả hai phong tục này đều thể hiện tình cảm gia đình và sự gắn kết cộng đồng.
12. Xin chữ đầu xuân
Cầu trí tuệ và phúc lành
Vào những ngày đầu năm, nhiều người tìm đến các “ông đồ” để xin chữ thư pháp, như “Phúc”, “Lộc”, “Thọ” hay “An”. Chữ được viết trên giấy đỏ, mang về treo trong nhà để cầu mong những điều tốt đẹp. Phong tục này không chỉ tôn vinh văn hóa chữ nghĩa mà còn là cách gửi gắm ước vọng về trí tuệ, hạnh phúc và thành công cho năm mới.
13. Mua muối đầu năm
Biểu tượng của sự bền vững
“Mua muối đầu năm, bán muối cuối năm” là câu nói quen thuộc, thể hiện phong tục mua muối vào ngày đầu năm để cầu sự sung túc. Muối tượng trưng cho sự bền vững, mặn mà, giúp gia đình hòa thuận và giữ được tài lộc. Dù chỉ là một nắm muối nhỏ, phong tục này mang ý nghĩa sâu sắc về sự đủ đầy và đoàn viên.
14. Đi chùa cầu may
Tâm linh và bình an
Đi chùa đầu năm là tập tục phổ biến để cầu bình an, sức khỏe và tài lộc. Các ngôi chùa như chùa Bái Đính, chùa Hương hay chùa Ngọc Hoàng luôn đông đúc vào mùng 1 Tết. Người Việt thắp hương, cầu nguyện cho gia đình và bản thân, đồng thời xin quẻ đầu năm để dự đoán vận mệnh. Phong tục này mang lại cảm giác an lành và hy vọng cho năm mới.
15. Hái lộc đầu xuân
Mang may mắn về nhà
Hái lộc là phong tục hái một cành cây nhỏ từ chùa hoặc cây xanh trong đêm giao thừa hoặc sáng mùng 1. Cành lộc tượng trưng cho sự sinh sôi, may mắn và tài lộc. Người ta mang cành lộc về đặt trên bàn thờ hoặc cắm trong lọ, tin rằng nó sẽ mang lại vận may và sức sống mới. Phong tục này thể hiện niềm tin vào sự khởi đầu tươi sáng.
Tết 2026: Kết hợp truyền thống và hiện đại
Trong bối cảnh năm 2026, nhiều phong tục Tết được giữ nguyên nhưng cũng có sự biến tấu. Ví dụ, bánh chưng, bánh tét giờ đây có thể đặt mua online, nhưng nhiều gia đình vẫn tự gói để giữ nét truyền thống. Lì xì qua ứng dụng di động trở nên phổ biến ở thành phố, nhưng phong bao đỏ vẫn được yêu thích. Dù xã hội thay đổi, các phong tục như xông đất, đi chùa hay bày mâm ngũ quả vẫn giữ vai trò trung tâm, giúp người Việt duy trì bản sắc văn hóa.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao người Việt dọn nhà trước Tết nhưng không quét nhà mùng 1?
Dọn nhà trước Tết để xua tan xui xẻo năm cũ, nhưng tránh quét nhà mùng 1 để giữ tài lộc không bị “quét” đi, theo quan niệm phong thủy.
Ai nên được chọn để xông đất?
Người xông đất nên khỏe mạnh, vui vẻ, hợp tuổi và mệnh với gia chủ, thường mang lời chúc tốt lành để khởi đầu năm mới may mắn.
Mâm ngũ quả có ý nghĩa gì?
Mâm ngũ quả tượng trưng cho ngũ hành, sự hài hòa và sung túc. Mỗi vùng miền chọn loại quả khác nhau, nhưng đều thể hiện lòng thành kính và cầu mong thịnh vượng.
Tại sao phải thả cá chép khi cúng ông Táo?
Cá chép là “phương tiện” đưa ông Táo về trời báo cáo Ngọc Hoàng. Thả cá ra sông tượng trưng cho việc gửi lời cầu nguyện và lòng biết ơn.
Phong tục nào quan trọng nhất ngày Tết?
Mỗi phong tục đều quan trọng, nhưng cúng giao thừa và xông đất được xem là hai nghi thức tâm linh then chốt, ảnh hưởng lớn đến vận may cả năm.
Kết luận
Tết Nguyên Đán là thời khắc thiêng liêng để người Việt kết nối với cội nguồn, gia đình và niềm tin vào một năm mới may mắn. 15 phong tục truyền thống như tiễn ông Táo, xông đất hay hái lộc không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là sợi dây gắn kết cộng đồng, gìn giữ văn hóa dân tộc. Dù năm 2026 có mang đến những thay đổi hiện đại, tinh thần Tết vẫn bất biến, nhắc nhở chúng ta về giá trị của sự đoàn viên và hy vọng. Bạn yêu thích phong tục Tết nào nhất? Hãy thử gói một chiếc bánh chưng hay xin một chữ thư pháp để cảm nhận trọn vẹn không khí Tết nhé!
Xem thêm các bài:
