Olympic Vật lý Châu Âu (European Physics Olympiad – EuPhO) năm 2025 đã khép lại trong không khí sôi động tại thủ đô Vilnius, Litva. Trong lần tham dự này, đội tuyển Việt Nam đã ghi dấu ấn mạnh mẽ khi giành được 4 huy chương: 1 Vàng, 2 Bạc và 1 Đồng, cùng 1 giải Khuyến khích. Đây không chỉ là con số đơn thuần, mà còn là minh chứng cho trí tuệ, sự sáng tạo và khát vọng chinh phục tri thức khoa học của thế hệ trẻ Việt Nam.
EuPhO 2025 – Sân chơi khoa học khắc nghiệt và hấp dẫn
Olympic Vật lý Châu Âu được xem là kỳ thi quan trọng, sánh ngang với Olympic Vật lý Quốc tế (IPhO) về độ khó và tầm ảnh hưởng. Mỗi năm, EuPhO thu hút hàng trăm thí sinh đến từ nhiều quốc gia, chủ yếu ở châu Âu nhưng mở rộng sự tham gia cho các nước châu Á, trong đó có Việt Nam.
Năm 2025, kỳ thi diễn ra từ 17 – 24/6 với sự góp mặt của 38 quốc gia và hơn 200 thí sinh. Cấu trúc kỳ thi gồm hai bài chính: bài thi lý thuyết và bài thi thực nghiệm, mỗi bài kéo dài tới 5 giờ liên tục.
Điểm đặc biệt của đề thi năm nay là tính mở cao, buộc thí sinh không chỉ vận dụng kiến thức mà còn phải thể hiện tư duy độc lập, khả năng sáng tạo và kỹ năng nghiên cứu thực nghiệm. Những bài toán liên quan đến công nghệ bán dẫn, cơ học lượng tử ứng dụng hay thiên văn học hiện đại cho thấy EuPhO không chỉ kiểm tra kiến thức phổ thông, mà còn đưa học sinh đến gần hơn với các vấn đề nghiên cứu của khoa học đương đại.
Hành trình của đội tuyển Việt Nam
Việt Nam tham dự EuPhO 2025 với 5 gương mặt xuất sắc được tuyển chọn từ các kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia. Kết quả cuối cùng đã vượt ngoài mong đợi khi có tới 4 thí sinh giành huy chương.
Nguyễn Hoàng Minh, học sinh trường THPT Chuyên Hà Nội – Amsterdam, đã đem về tấm Huy chương Vàng quý giá, đồng thời lọt vào top 5 thí sinh xuất sắc nhất toàn cuộc. Minh đặc biệt gây ấn tượng ở phần thi thực nghiệm khi đạt gần như tuyệt đối số điểm. Sự chính xác trong xử lý dữ liệu, cùng khả năng phân tích sáng tạo, khiến bài thi của em được hội đồng chấm thi đánh giá rất cao.
Trần Quang Huy, đến từ THPT Chuyên Lam Sơn, Thanh Hóa, đã giành Huy chương Bạc. Huy có thế mạnh ở các bài toán điện – từ học, nơi nhiều thí sinh quốc tế gặp khó khăn.
Phạm Thùy Linh, nữ sinh duy nhất trong đội, cũng mang về Huy chương Bạc. Thành tích của Linh có ý nghĩa đặc biệt, bởi em không chỉ vượt qua áp lực tại một kỳ thi quốc tế khắc nghiệt, mà còn khẳng định vị trí của nữ giới trong lĩnh vực khoa học vốn được xem là “lãnh địa của nam sinh”.
Võ Anh Tú, học sinh THPT Chuyên Quốc Học, Huế, giành Huy chương Đồng với sự thể hiện chắc chắn, đặc biệt trong phần thi quang học. Nguyễn Hải Đăng, đại diện từ THPT Chuyên Khoa học Tự nhiên (ĐHQGHN), tuy không đạt huy chương nhưng vẫn nhận được giải Khuyến khích, cho thấy năng lực đồng đều của cả đội.
Ý nghĩa vượt lên con số
Việc giành 4 huy chương tại EuPhO 2025 không chỉ là kết quả của sự nỗ lực cá nhân, mà còn phản ánh quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng của cả một hệ thống giáo dục. Các thầy cô, các trung tâm bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia đã đồng hành sát sao cùng các em suốt nhiều tháng trời.
Đây còn là lời khẳng định rằng Việt Nam hoàn toàn có thể sánh ngang với những cường quốc khoa học. Từ một đất nước nhỏ bé ở Đông Nam Á, chúng ta đã từng bước ghi dấu ấn trên bản đồ khoa học thế giới, sánh vai cùng Nga, Đức, Anh, Ba Lan – những quốc gia có truyền thống lâu đời về Vật lý.
Quan trọng hơn cả, thành công này truyền cảm hứng cho hàng chục nghìn học sinh Việt Nam đang nuôi dưỡng niềm đam mê khoa học tự nhiên. Những tấm huy chương ấy không chỉ nằm trên cổ các em, mà còn thắp sáng niềm hy vọng và khát vọng vươn tới tri thức của cả một thế hệ.
So sánh EuPhO và IPhO – Cơ hội và thách thức
Nhiều người thường đặt câu hỏi: EuPhO có gì khác với IPhO? Trên thực tế, cả hai kỳ thi đều có chung mục tiêu: tìm kiếm và nuôi dưỡng tài năng vật lý trẻ. Tuy nhiên, EuPhO có một số đặc điểm riêng:
Tính mở của đề thi cao hơn: Nếu IPhO thường thiên về cấu trúc chặt chẽ, EuPhO khuyến khích học sinh đưa ra những cách giải sáng tạo, đôi khi không có một đáp án duy nhất.
Khó khăn về ngôn ngữ: IPhO thường có hỗ trợ nhiều ngôn ngữ dịch chính thức, trong khi EuPhO chủ yếu sử dụng tiếng Anh, tạo ra áp lực nhất định cho các thí sinh đến từ châu Á.
Định hướng hiện đại: Đề thi EuPhO thường gắn với các vấn đề nghiên cứu mới, chẳng hạn vật lý vật liệu, công nghệ nano, quang tử học, trong khi IPhO vẫn cân bằng giữa nền tảng và ứng dụng.
Với học sinh Việt Nam, EuPhO là một bước đệm quan trọng trước khi bước vào IPhO – nơi có quy mô và độ cạnh tranh lớn hơn. Thành tích tại EuPhO 2025 cho thấy chúng ta đang đi đúng hướng, đặc biệt trong việc đào tạo năng lực thực nghiệm và khả năng xử lý tình huống sáng tạo.
Câu chuyện phía sau huy chương
Điều khiến EuPhO 2025 thêm phần đáng nhớ chính là những câu chuyện bên lề. Nguyễn Hoàng Minh từng chia sẻ trước khi lên đường rằng em thường tự thiết kế thí nghiệm nhỏ tại nhà để luyện kỹ năng thực hành. Trong khi đó, Phạm Thùy Linh được bạn bè gọi là “cô gái của phòng thí nghiệm”, vì có thể dành hàng giờ liền để phân tích dữ liệu mà không thấy mệt mỏi.
Những câu chuyện nhỏ ấy đã biến thành động lực lớn. Chúng không chỉ giúp các em đạt huy chương, mà còn cho thấy đằng sau thành công là một hành trình dài đầy đam mê, kiên trì và cả hy sinh.
Tương lai nào cho Vật lý Việt Nam?
Thành công ở EuPhO 2025 chắc chắn sẽ là bệ phóng cho các em hướng đến Olympic Vật lý Quốc tế (IPhO 2025) sắp diễn ra. Bộ GD&ĐT đã bày tỏ quyết tâm tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế để học sinh Việt Nam có thêm cơ hội cọ xát với các nền giáo dục tiên tiến.
Xa hơn nữa, thế hệ trẻ hôm nay chính là lực lượng nghiên cứu khoa học, giảng dạy và đổi mới sáng tạo của Việt Nam trong tương lai. Những tấm huy chương hôm nay sẽ trở thành động lực để đất nước tiến nhanh hơn trên con đường khoa học – công nghệ, một con đường mang tính sống còn trong kỷ nguyên 4.0.
Kết luận
Olympic Vật lý Châu Âu 2025 đã trở thành cột mốc đáng nhớ của đội tuyển Việt Nam, với 4 huy chương danh giá và nhiều câu chuyện truyền cảm hứng. Thành công này không chỉ khẳng định trí tuệ Việt Nam, mà còn mở ra niềm tin rằng chúng ta hoàn toàn có thể chinh phục những đỉnh cao khoa học lớn hơn trong tương lai.
Với sự đầu tư bài bản, với khát vọng và trí tuệ của thế hệ trẻ, con đường đưa khoa học Việt Nam vươn ra thế giới chắc chắn sẽ còn nhiều thành tựu rực rỡ hơn nữa.
Xem thêm:
